ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ.
ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ. ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ.

Περίληψη εισήγησης

Η διαμόρφωση της ελληνικής γλώσσας συνδέεται άμεσα με την ύπαρξη των προελληνικών γλωσσών στον ελληνικό χώρο, πριν την εμφάνιση της ελληνικής γλώσσας. Αν η διαμόρφωση της ελληνικής γλώσσας, ως ξεχωριστής γλώσσας, μπορεί να θεωρηθεί το πρώτο επεισόδιο στην ιστορία της, το δεύτερο είναι η συνάντηση της με τη γραφή. Εκεί διαχωρίζεται και η προϊστορία με την ιστορία. Και ιστορικός άνθρωπος πια, σημαίνει αυξημένη κυριαρχία πάνω στη φύση, μόνιμη εγκατάσταση, καταμερισμός εργασίας, πολιτισμός, επιστήμη, όπου ο προφορικός λόγος αδυνατούσε να καλύψει όλα τα νέα δεδομένα. Η γραφή επινοήθηκε για να υπηρετήσει μια σύνθετη κοινωνική πραγματικότητα. Η συνύπαρξη προφορικού και γραπτού λόγου συνέβαλε στην ανάπτυξη όλων των δραστηριοτήτων, σε λιγότερες παρεξηγήσεις και κοινωνικές συγκρούσεις. Η συμβατική εκπαίδευση περιλάμβανε πρώτα την εκμάθηση ανάγνωσης και γραφής από τα παιδιά και μετά την αποστήθιση ποιημάτων και την απαγγελία από μνήμης.

Από τους Περσικούς πολέμους μέχρι τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, είναι η περίοδος ακμής της «πόλης-κράτους», όπου πέρα από την αύξηση ισχύος, εξελίσσονταν παράλληλα το δημοκρατικό πολίτευμα, η πολιτική σκέψη. Ακμάζουν η λογοτεχνία, η ρητορική, η φιλοσοφία, η επιστημονική συγγραφή, η ιστοριογραφία, το δοκίμιο και η βιογραφία. Έχουν ως κέντρο την Αθήνα, αλλά διακτινίζονται από κει σ' όλη την Ελλάδα και επηρεάζουν τους γειτονικούς λαούς, που επικοινωνούν στην ελληνική γλώσσα. Ο ελληνικός πολιτισμός ακμάζει τόσο, που «σπρώχνεται» στη διάκριση με τους άλλους λαούς, που ονομάζονται «βάρβαροι». Ο ελληνικός πολιτισμός δεν προέκυψε από μία παγκόσμια επιβολή αλλά από μια οικουμενική αναγνώριση των αξιών του.

Η τεχνολογική επανάσταση του 20ου και των αρχών του 21ου αιώνα, άλλαξε τα δεδομένα στην κοινωνία, στην οικονομία, στον πολιτισμό. Εκείνοι, που έχουν την εξουσία της τεχνολογίας και καθορίζουν τα επιτεύγματα της, ανακαθορίζουν και την συμπεριφορά των κοινωνιών. Ο άνθρωπος δεν είναι πλέον πολίτης. Λέγεται καταναλωτής. Η Οικουμενικότητα των αρχών, των αξιών και του πολιτισμού έδωσε τη θέση της στην «παγκοσμιοποιημένη αγορά». Τα μέσα μαζικής επικοινωνίας , ενημέρωσης και ψυχαγωγίας δεν εκφράζουν οράματα, την αισθητική και πνευματική ανάπτυξη των ανθρώπων αλλά « τη φωνή του κυρίου τους». Όλα σήμερα υποδηλώνονται με ένα όνομα: παγκοσμιοποίηση. Αλλά τι είναι αυτή η παγκοσμιοποίηση, που πλανάται πάνω από τα κεφάλια μας; Γιατί μας δημιουργεί ένα φοβικό σύνδρομο; Είναι «συντηρητική» ιδεολογία ή «προοδευτική» κραυγή; Υπάρχει εναλλακτική πρόταση; Μήπως είμαστε «καβαφικά» εγκλωβισμένοι;

Το Σχολείο και η Παιδεία, καλούνται να παίξουν νέο ρόλο σ' αυτή την παγκοσμιοποιημένη, με τις απρόβλεπτες κρίσεις κοινωνία. Για πολλά χρόνια, η εκπαίδευση έχει παραμείνει στατική, ως προς τους στόχους, που έθεσε, τα συστήματα και τις μεθόδους, που ακολούθησε. Εμφανίστηκαν φαινόμενα, οπισθοδρόμησης, από την έμφαση, που δόθηκε στην εξειδίκευση, που προέκυψε από την τεχνολογική επανάσταση και τον εξοντωτικό ανταγωνισμό ανάμεσα στα μεγάλα εθνικά συγκροτήματα. Γιαυτό σήμερα, προβάλλει η ανάγκη της απελευθέρωσης του Σχολείου από τον γνωσιολογισμό, στην παροχή ολοκληρωμένης αγωγής και μόρφωσης των ατόμων για να μπορούν να συμβάλουν στην ολόπλευρη, υγιή ανάπτυξη της κοινωνίας. Η εκπαίδευση δεν πρέπει να αποβλέπει στη δημιουργία του ανθρώπου-γνώστη, του ανθρώπου-τεχνίτη αλλά του ανθρώπου-ανθρώπου, που μπορεί να είναι γνώστης, τεχνίτης ή και πολλά μαζί, δηλαδή καθολικός άνθρωπος, όπως ήταν η φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων. Η αλλαγή στον τρόπο της εκπαίδευσης πρέπει να εστιάσει στον μαθητή και όχι στον εκπαιδευτικό, όπως είναι σήμερα. Ο μαθητής είναι το ζητούμενο, ο εκπαιδευτικός είναι το ζωντανό μέσο επικουρούμενο από τα άλλα υλικά μέσα. Να γίνει μια πραγματική επανάσταση, που θα εναρμονίζει το εκπαιδευτικό σύστημα με το κοινωνικό και πολιτιστικό γίγνεσθαι και με περιβαλλοντική συνείδηση.

Αλλιώς κινδυνεύει να ξεπέσει σε μια περιττή αφθονία γνώσεων ή σε σχολικό ασκητισμό. Συχνά γίνεται σύγχυση ανάμεσα στους όρους Παιδεία και Εκπαίδευση. Όμως είναι τόσο διαφορετικά όσο και αν μέσα στο ένα συναντάμε και το άλλο. Παιδεία δεν είναι η απόκτηση της γνώσης του γνωστικού περιεχομένου των μαθημάτων. Είναι η καλλιέργεια των δεξιοτήτων, που το κάθε παιδί μπορεί να αναπτύξει. Είναι η ζωγραφική, το θέατρο, ο χορός κ.ά. είναι η δημιουργία, που εκφράζει ανθρώπινα συναισθήματα. Δεν είναι η γνώση αυτού, που συμβαίνει. Είναι το πως νοιώθουμε, πως προβάλλουμε αυτό, που συμβαίνει. Πως μιμούμαστε συνανθρώπους μας, τύπους και χαρακτήρες.

Το Σχολείο πρέπει να εμπνεύσει και να ανοίξει στους μαθητές τις πύλες της ελευθερίας, της δημιουργικής έκφρασης, να μην αρκεστεί στον καταναγκασμό της υποχρεωτικής γνώσης. Οι μαθητές πρέπει να ενθαρρύνονται από τον δάσκαλο να εκφράσουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις δεξιότητες τους.

Η δημιουργία στο σχολείο, διαμορφώνει και τις σχέσεις φιλίας και συνεργασίας. Κοινωνικοποιούνται τα παιδιά και επιτυγχάνουν τις προσδοκίες. Το σχολείο και ο πολιτισμός καλλιεργούν, ανανεώνουν και προσδιορίζουν την ταυτότητα ενός λαού, που διεκδικεί την ύπαρξη του και την διαφορετικότητα του. Δεν είναι η παγκοσμιοποίηση της αγοράς ο κίνδυνος της πανανθρώπινης κοινωνίας, είναι η εγκατάλειψη αξιών που, σαν τους σταλακτίτες, μας έφτασαν ως εδώ. Κίνδυνος είναι η απληστία των ισχυρών, η ακινησία, η «παραίτηση» των πολλών, η βάναυση εκμετάλλευση του περιβάλλοντος. Άραγε το Σχολείο, ο εκπαιδευτικός κόσμος θα ανταποκριθούν στην αυξημένη ευθύνη τους και στις προσδοκίες μιας από-παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας;